راهنمای خرید پیانوی دیجیتال - قسمت اول سمپل

دنیای پیانوها و خصوصا پیانوهای دیجیتال می‌تواند برای کسانی که قصد خرید پیانوی دیجیتال را دارند و یا حتی نوازندگان با تجربه‌ی پیانو بسیار گیج کننده باشد. در پست‌های این سری قصد دارم با توجه به قیمت بالایی که پیانوهای دیجیتال در مقابل سایر سازهای موسیقی دارند و بی‌اطلاعی بسیاری که در رابطه با پیانوی دیجیتال حتی در برخی مدرسان پیانو دیده‌ام یک راهنمای خرید پیانوی دیجیتال برای مبتدی و حرفه‌ای ارائه کنم. بخش اعظم این نوشته از مطالب سایت‌های معتبر و سایت سازندگان پیانوی دیجیتال گزیده و ترجمه شده است. پیانوهای دیجیتال ماشین‌های پیچیده‌ای هستند و درست مانند زمانی که کانفیگ یک کامپیوتر را با توجه به نیاز و بودجه‌ی خود تعیین و خریداری می‌کنید در رابطه با پیانو‌های دیجیتال نیز لازم است از همین دیدگاه پیروی کنید. اما پیش از آنکه تصمیم به خرید یک محصول مشخص بگیرید لازم است که در رابطه با تمامی آیتم‌های تاثیرگذار در این خرید تصمیم گیری کنید.

برای شروع و از همه مهمتر لازم است بدانید که پیانوی دیجیتال چیست و چه مزایا و معایبی نسبت به پیانوی آکوستیک دارد. پیانوهای دیجیتال همانطور که احتمالا می‌دانید پیانوهایی هستند که در آن‌ها صدا به صورت الکترونیکی و براساس نمونه‌های صوتی از پیش ضبط شده و پردازش‌های در لحظه‌ی نواختن رایانه‌ای تولید می‌شود. سازندگان پیانوی دیجیتال در دو عامل مهم به شکل گسترده با یکدیگر رقابت دارند و تلاش می‌کنند تا محصولات خود را با توجه به این دو عامل روز به روز ارتقا دهند. این دو عامل عبارتند از صدای پیانوی آکوستیک و احساس نواختن با پیانوی آکوستیک. در مقابل پیانوهای دیجیتال پیانو‌های آکوستیک با استفاده از سیم‌ها و چکش‌ها و کلید‌ها ایجاد صدا می‌کنند. وقتی شما یک کلید پیانوی آکوستیک که به آن کلاویه می‌گویند را فشار می‌دهید چکش متصل شده به آن کلاویه، به سیم یا سیم‌های مرتبط با چکش ضربه می‌زند و با به لرزه در آمدن سیم‌ها صدا تولید می‌شود.

ناگفته مشخص است که پیانو‌های دیجیتال سیمی که به لرزه درآید ندارند و چکش‌های مرتبط با کلاویه‌هم در پیانو‌های دیجیتال تنها با هدف سنگین وزن کردن کلاویه‌ها و ایجاد شباهت مکانیسم نوازندگی با پیانو‌های آکوستیک تعبیه شده است. بازآفرینی صدای پیانو در پیانو‌های دیجیتال با استفاده از سمپل یا نمونه‌های صوتی صورت می‌گیرد.

نمونه‌برداری صدا برای پیانو‌ دیجیتال

سمپل چیست؟

سمپل صدایی کوچک ضبط شده از یک ساز یا هر منبع صدای دیگر مانند صدای دریا، باد و... است. سمپل‌ها همچنین می‌توانند از یک صدای ضبط شده‌ی قبلی نیز ایجاد شوند. به عنوان مثال یک صدای 5 ثانیه‌ای گیتار الکتریک که از یک نواخته‌ی چند دقیقه‌ای انتخاب و استخراج شده است می‌تواند نقش یک سمپل را داشته باشد. سمپلینگ یا نمونه‌برداری از دیدگاه سازی منحصر به پیانوی آکوستیک نیست و می‌تواند سازهای بسیاری مانند گیتار، سازهای زهی، پیانو‌های دیجیتال، درام، فلوت و... را شامل شود. اما با توجه به این‌که در این نوشته سعی داریم در ارتباط با ویژگی‌های پیانوی دیجیتال صحبت کنیم در زمینه‌ی سمپلینگ فقط به نمونه‌برداری صوتی از پیانوی آکوستیک خواهیم پرداخت.

سمپل‌های پیانوی آکوستیک معمولا در شدت‌های نوازندگی متفاوت صدابرداری می‌شوند و محدوده‌ی صدای بسیار بلند (نتیجه‌ی محکم کوبیده شدن کلاویه‌ها) تا صدای بسیار کوتاه (نتیجه‌ی نواختن آرام کلاویه‌ها) را پوشش می‌دهند. هرچه کیفیت صدای ضبط شده بالاتر باشد و تکنولوژی مورد استفاده برای ضبط آن‌ها پیش‌رفته‌تر باشد صدای نمونه‌برداری شده دقیق‌تر و واقع‌گرایانه‌تر خواهد بود. امروزه تکنولوژی تا اندازه‌ای پیشرفت کرده است که صدای پیانو‌های دیجیتال پرچمدار از پیانوهای آکوستیک قابل تشخیص و تمیز نیست. برندهای مطرح معمولا نمونه‌برداری برای صدای پیانو‌های خود را به شکل زیر انجام می‌دهند:

در یک استودیوی حرفه‌ای ضبط موسیقی با استفاده از یک پیانوی آکوستیک به دقت کوک شده (در بسیاری از موارد پیانوی گرند) هر کدام از نت‌ها را با شدت‌های متفاوت نواخته و با استفاده از چندین میکروفن HI-FI صدابرداری می‌کنند.

اما اگر پروسه‌ی صدا برداری برای همه‌ی برند‌ها یکسان است چرا صدای تولید شده توسط پیانو‌های دیجیتال با یکدیگر تفاوت دارد؟

صدای نهایی که از یک پیانوی دیجیتل شنیده می‌شود به چندین عامل وابسته است:

• پیانوی آکوستیکی که برای نمونه برداری استفاده شده است
• تجهیزات مورد استفاده برای سمپلینگ و نمونه‌برداری صدای پیانوی آکوستیک
• موقعیت مکانی میکروفن‌ها در زمان نمونه‌برداری پیانوی آکوستیک
• ویژگی‌های آکوستیک محیطی که صدابرداری در آن انجام شده است
• پردازش‌های پس از صدابرداری و الگوریتم‌های کامپیوتری مورد استفاده برای شبیه‌سازی تداخل صداهایی مانند رزونانس سیم‌ها، رزونانس دمپر، رزونانس بدنه، انعکاس طبیعی محیط و...
• طول سمپل نمونه‌برداری شده و میزان حافظه‌ای که به هر نمونه اختصاص داده شده است.
• تعداد لایه‌های شدت متفاوت ضبط شده برای هر نت. این عدد هرچه بیشتر باشد صدای ایجاد شده طبیعی‌تر خواهد بود.

حافظه‌ی داخلی پیانو دیجیتال

به طور عمومی حافظه‌ی بیشتر به معنی سمپل‌های با کیفیت‌تر، طولانی‌تر و لایه‌های بیشتر شدت و ضعف در یک پیانوی دیجیتال است. مدل‌های پیانوی ارزان قیمت حافظه‌ی کمتری دارند و به همین دلیل سازندگان مجبور هستند روش متفاوتی را برای ایجاد صدا در آن‌ها به کار بگیرند. در این پیانو‌ها به جای نمونه برداری از صدای هر کلاویه‌ی پیانوی آکوستیک کلاویه‌ها به صورت یکی درمیان یا دو تا درمیان صدابرداری می‌شوند و صدای کلاویه‌های نمونه‌برداری نشده با استفاده از مدل‌ها و شبیه‌سازی‌های رایانه‌ای در زمان اجرا ایجاد خواهد شد. به علاوه بسیاری از سازندگان برای جلوگیری از نیاز به حافظه‌ی چندگیگابایتی برای ذخیره‌ی اطلاعات سمپل‌ها بخش‌هایی از صداهای نمونه‌برداری شده را حذف می‌کنند تا خروجی کم حجم‌تری داشته باشند. به عنوان مثال وقتی شما پدال ساستین(یکی از پدال‌های پیانوی آکوستیک که با پا نگه‌داشته می‌شود) را نگه می‌دارید و نت C3 را روی پیانوی آکوستیک می‌نوازنید این صدای ایجاد شده نزدیک به 10 ثانیه شنیده خواهد شد و امتداد خواهد داشت. در بسیاری از پیانوهای ارزان قیمت صدای سمپل تنها برای 3 تا 5 ثانیه قرار داده شده است و پس از آن ادامه‌ی صدا با پخش مجدد صدای سمپل ایجاد می‌شود. این عمل برای مدت زمان تعریف شده تکرار می‌شود و با هربار تکرار سمپل کوتاه شده صدا به تدریج آهسته‌تر به گوش خواهد رسید.

اگرچه این کلک می‌تواند به طولانی شنیده شدن نت‌نواخته شده در پیانوی دیجیتال کمک کند اما شباهت با آنچه شما در یک پیانوی آکوستیک می‌شنوید نخواهد داشت. در یک پیانوی آکوستیک امتداد صدا بسیار پیچیده‌تر از یک کاهش صدای ساده است. همین مسئله درباره‌ی لایه‌های شدت و ضعف متفاوت سمپل صدق می‌کند.  اگر در یک پیانوی دیجیتال تنها دو لایه صدای آرام و بلند ذخیره شده باشد نواختن شبیه به پیانوی آکوستیک و ایجاد لایه‌های متفاوت شدت و ضعف صدا امکان پذیر نخواهد بود. در این شرایط هم ممکن است در پیانوی دیجیتال تولید صدای آرام یا بلند با استفاده از آرام و بلند کردن صدای یک نمونه‌ی قرار داده شده برای کلاویه در پیانو ایجاد شود و هر کلاویه سمپل‌های متفاوت برای تولید صدا با شدت و ضعف متفاوت نداشته باشد. اما در یک پیانوی آکوستیک به عنوان مثال نه تنها آرام نواختن کلاویه منجر به کاهش صدای تولید شده می‌شود بلکه شخصیت و جنس صدای تولید شده را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. اگر شما نوآموز موسیقی هستید ممکن است حتی متوجه این تغییرات شدت و ضعف در نواخته‌های خود نشوید چرا که سازندگان پیانوهای دیجیتال نیز تلاش می‌کنند تا اندازه‌ی ممکن صدای تولید شده را درعین قیمت ارزان با بهترین کیفیت و بیشترین شباهت به پیانوی آکوستیک به شما عرضه کنند. با این حال پس از مدتی که گوش شما بیشتر با صداهای پیانو آشنا شد این مسئله برای شما عذاب‌آور و غیرقابل تحمل خواهد شد.

پیانوهای لینک زیر از جمله 10 پیانوی پروفروش در مقیاس بین‌المللی هستند که برند و مدل آن‌ها در ایران یافت می‌شود.